Πανδημία, δημόσια σφαίρα και δημοκρατία

Οι ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε λόγω της πανδημίας έχουν σοβαρές συνέπειες στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή. Ο εγκλεισμός, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η συνακόλουθη περιχαράκωση στην οικογένεια και στο σπίτι έχουν απομακρύνει τον άνθρωπο από τον δημόσιο χώρο. Τα social media τείνουν να υποκαταστήσουν την εκ του σύνεγγυς ανθρώπινη επαφή. Οι «φίλοι» επικοινωνούν κάνοντας like ή, σπανιότερα, γράφοντας κανένα σχόλιο. Τα social media τρέφουν τον ναρκισσισμό μας. Γιατί πώς να εξηγήσεις το ότι κάποιος/α μοιράζεται τις προσωπικές του/της στιγμές και αλλάζει συνέχεια την εικόνα στο προφίλ του/της;

Η δημόσια σφαίρα είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου τα άτομα λειτουργούν και νοηματοδοτούνται ως πολίτες και αυτή η δημόσια σφαίρα έχει συρρικνωθεί. Τελευταία ακόμη πιο πολύ λόγω της πανδημίας.

Απλόχερα προσφέρονται σεμινάρια εξ αποστάσεως για ποικίλα θέματα, τα περισσότερα από αυτά με πληρωμή. Με ρώτησαν για το κόστος του σεμιναρίου που διοργάνωσε ο σύνδεσμος φιλολόγων πριν λίγες μέρες σχετικά με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θα έπρεπε να ζητήσουμε χρήματα. Παρακολουθούμε επιστημονικά συνέδρια εξ αποστάσεως, χαιρόμαστε κιόλας γιατί δεν θα ξεβολευτούμε και δεν θα ξοδέψουμε χρήματα. Μαθαίνουμε ξένες γλώσσες μέσω messenger ή skype και σιγά σιγά το θεωρούμε φυσικό και προτιμότερο από την ουσιαστική ανθρώπινη επικοινωνία και επαφή. Ο δάσκαλος της μουσικής μάς παρακολουθεί μέσω μιας κάμερας τοποθετημένης έτσι ώστε να βγαίνει καλό το πλάνο. Πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε ότι η 17η διεθνής έκθεση βιβλίου Θεσσαλονίκης θα γίνει εξ ολοκλήρου διαδικτυακά. Μένει να δούμε τι θα συμβεί με το διεθνές φεστιβάλ κινηματογράφου.

Η εξαγγελθείσα διεξαγωγή των εκλογών του κλάδου των εκπαιδευτικών με ηλεκτρονική ψηφοφορία προκαλεί αντιδράσεις. Ευτυχώς. Αλλά οι συλλογικότητες έχουν από καιρό χάσει τη δυναμική τους και φοβάμαι ότι η πανδημία θα τις αποτελειώσει. Η δημοκρατία απειλείται.