-
Τα ηθικά διλήμματα της πανδημίας
Η πανδημία της covid-19 δοκίμασε τα δημόσια συστήματα υγείας των χωρών, τις ικανότητες των κυβερνώντων στη διαχείριση κρίσεων, τις αντοχές του κόσμου ακόμα και αυτή την πίστη των θρησκευόμενων. Οι χρόνιες ανεπάρκειες των κρατικών υποδομών στον τομέα της υγείας, εξαιτίας των παρατεταμένων πολιτικών περικοπών και ιδιωτικοποιήσεων, σε συνδυασμό με την επικινδυνότητα του ιού, οδήγησαν τις κυβερνήσεις στη λήψη μέτρων που έπληξαν τις ατομικές ελευθερίες, το εργασιακό καθεστώς των πολιτών, την οικονομία, την παιδεία, την καθημερινότητα και την ψυχική υγεία. Ταυτόχρονα, η πανδημία έφερε στο προσκήνιο κεντρικά ερωτήματα της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας. Τι είναι σωστό και τι δεν είναι; Πώς πρέπει να ενεργήσω; Τι είναι η λεγόμενη «ατομική ευθύνη» και…
-
Πανδημία και επιστήμη
Σύμφωνα με μια έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Medicine, το κίνημα κατά του εμβολιασμού για την covid-19 υπονομεύει τις προσπάθειες να περιοριστεί και να δοθεί ένα τέλος στην πανδημία, που έχει ταλαιπωρήσει τόσους μήνες όλο τον πλανήτη. Η έρευνα, στην οποία ρωτήθηκαν 13.426 άνθρωποι από 19 χώρες σχετικά με το πόσο πιθανό είναι να εμβολιαστούν όταν κυκλοφορήσει το εμβόλιο, ανέδειξε ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Το 72% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θα κάνει το εμβόλιο κατά της covid-19, εάν αποδείξουν οι επιστήμονες ότι είναι αποτελεσματική και ασφαλής η χρήση του. Το 14% απάντησε ότι θα αρνηθεί να εμβολιαστεί και το υπόλοιπο 14% φάνηκε διστακτικό. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα ποσοστά διαφοροποιούνται…
-
Πανδημία, δημόσια σφαίρα και δημοκρατία
Οι ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουμε λόγω της πανδημίας έχουν σοβαρές συνέπειες στην προσωπική και κοινωνική μας ζωή. Ο εγκλεισμός, η υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και η συνακόλουθη περιχαράκωση στην οικογένεια και στο σπίτι έχουν απομακρύνει τον άνθρωπο από τον δημόσιο χώρο. Τα social media τείνουν να υποκαταστήσουν την εκ του σύνεγγυς ανθρώπινη επαφή. Οι «φίλοι» επικοινωνούν κάνοντας like ή, σπανιότερα, γράφοντας κανένα σχόλιο. Τα social media τρέφουν τον ναρκισσισμό μας. Γιατί πώς να εξηγήσεις το ότι κάποιος/α μοιράζεται τις προσωπικές του/της στιγμές και αλλάζει συνέχεια την εικόνα στο προφίλ του/της; Η δημόσια σφαίρα είναι ο κατ’ εξοχήν χώρος όπου τα άτομα λειτουργούν και νοηματοδοτούνται ως πολίτες και αυτή…
-
Η βιοπολιτική της επιδημίας (3): Επιστήμη, Αντιστάσεις
του Κώστα Δουζίνα Οι συνταγματολόγοι που καταδίκασαν την προσπάθεια της προηγούμενης Βουλής να ανανεώσει το Σύνταγμα και υποστήριξαν τη διατήρηση της ασυλίας των πολιτικών βρήκαν πάλι ευκαιρία να δώσουν πολιτικά διαπιστευτήρια. Η κυβέρνηση παραβιάζει όλα τα βασικά ατομικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα και περιορίζει τη δημοκρατία. Εντούτοις «όλες οι μέχρι στιγμής ρυθμίσεις βρίσκονται εντός της αρχής της νομιμότητας και του κράτους δικαίου» λέει ένας. Αλλος θεωρεί ότι όσοι εκφράζουν κόσμιες και τεκμηριωμένες αντιρρήσεις στην αναστολή των ελευθεριών λένε «ανοησίες» που «κανείς σοβαρός νομικός» δεν συμμερίζεται και «θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή εκατοντάδων αν όχι χιλιάδων συνανθρώπων μας». Όπως και με τα μνημόνια, το Σύνταγμα, φτιαγμένο για μια πιο αθώα εποχή,…
-
Η βιοπολιτική της επιδημίας (2): δικαιώματα
του Κώστα Δουζίνα Η βιοεξουσία αποτελεί το υπόστρωμα πάνω στο οποίο σε κανονικές συνθήκες λειτουργεί η εξουσία και ασκούνται τα δικαιώματα. Στην κατάσταση εξαίρεσης, η βιοεξουσία μπαίνει στην πρώτη γραμμή και χρησιμοποιεί την κυριαρχία για να πετύχει τους σκοπούς της. Η πανδημία του κορονοϊού και τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που υιοθέτησαν οι κυβερνήσεις επιβάλλουν την αυστηρότερη δυνατή πειθάρχηση της συμπεριφοράς και εκτεταμένο έλεγχο όλων των πλευρών της ζωής. Εντατικοποιούν σε πρωτοφανή βαθμό την άσκηση εξουσίας που ονομάστηκε βιοεξουσία και επιτελείται μέσω των στρατηγικών της βιοπολιτικής. Στον βιοπολιτικό καπιταλισμό, που ανέλυσε πρώτος ο Μισέλ Φουκό, η άσκηση εξουσίας από τον 19ο αιώνα και μετά δεν επικεντρώνεται στη διαχείριση και κατεύθυνση των…
-
Η βιοπολιτική της πανδημίας
του Κώστα Δουζίνα Η πανδημία του κορονοϊού και τα μέτρα έκτακτης ανάγκης που υιοθέτησαν όλες οι κυβερνήσεις -άλλες γρήγορα και βίαια, άλλες σταδιακά και ήπια- επιβάλλουν την αυστηρότερη δυνατή πειθάρχηση της συμπεριφοράς και εκτεταμένο έλεγχο όλων των πλευρών της ζωής. Εντατικοποιούν σε πρωτοφανή βαθμό την άσκηση εξουσίας που ονομάστηκε βιοεξουσία και επιτελείται μέσω των στρατηγικών της βιοπολιτικής. Η βιοπολιτική αποτελεί τον γενικό τρόπο άσκησης της εξουσίας στον ύστερο καπιταλισμό. Και την περίοδο της επιδημίας η άσκηση της πολιτικής επί της ζωής γίνεται ολοφάνερη. Αλλά με εξαίρεση δύο εξαιρετικά άρθρα του Κύρκου Δοξιάδη, η άγνοια της θεωρίας δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στην κατανόηση της κατάστασης. Στην Ελλάδα λέγονται πολλά για το δίκαιο,…
-
Ο κορονοϊός και το στοίχημα του Πασκάλ
Μέχρι να περάσει αυτή η περιπέτεια με τον κορονοϊό μπορούμε να ακολουθούμε το στοίχημα του Blaise Pascal, Γάλλου φιλοσόφου και μαθηματικού του 17ου αιώνα. Πρόκειται για ένα επιχείρημα σχετικά με την ύπαρξη του Θεού και την πίστη σε αυτόν, το οποίο με λίγα λόγια έχει ως εξής: είτε υπάρχει ο Θεός είτε δεν υπάρχει, το καλύτερο που έχει να κάνει κανείς είναι να πιστεύει. Γιατί, εάν υπάρχει ο Θεός, η πίστη θα του φανεί μέγιστα ωφέλιμη ενώ, αν δεν υπάρχει, δεν έχει να χάσει και πολλά. Το ίδιο και με τον κορονοϊό: πρέπει να ακολουθούμε τα μέτρα προφύλαξης που προτείνονται γιατί, εάν υπάρχει ο κορονοϊός, τότε εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι…