-
Οι νέες ιδέες
Το τελευταίο βιβλίο που διαβάζω αυτή τη χρονιά είναι ίσως και το καλύτερο από όσα κυκλοφόρησαν πρόσφατα και απευθύνεται σε όσους και όσες θέλουν να γνωρίσουν ό,τι πιο φρέσκο στον χώρο των ιδεών. ΟΙ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ. ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ. Ποιες είναι αυτές οι νέες ιδέες; • Το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που το υποστηρίζουν τόσο οι φιλελεύθεροι όσο και οι σοσιαλδημοκράτες ή οι αντικαπιταλιστές. • Η θεωρία των κοινών, που προτείνει μια διαφορετική οργάνωση της οικονομίας ριζοσπαστικοποιώντας την έννοια της ατομικής ιδιοκτησίας. • Η επανίδρυση της δημοκρατίας. Το ερώτημα είναι εάν, πέρα από το δίλημμα αντιπροσωπευτική ή συμμετοχική δημοκρατία, είναι δυνατή η επαναθεώρηση της δημοκρατίας και, εάν ναι,…
-
“Γυναίκα και φιλοσοφία”
Την Παρασκευή 23 Απριλίου 2021 ήμουν καλεσμένη στην εκπομπή “Φιλοσοφικοί διάλογοι” που επιμελείται ο Ηλίας Βαβούρας, Δρ Φιλοσοφίας ΑΠΘ. Τα ερωτήματα που τέθηκαν και συζητήθηκαν είναι τα εξής: Ποιες είναι οι απόψεις των φιλοσόφων για τη φύση και τον κοινωνικό ρόλο των γυναικών; Πώς θεματοποιείται το γυναικείο ζήτημα από τον Πλάτωνα μέχρι τους νεώτερους χρόνους; Πώς γίνεται η μετάβαση από την querelle des femmes στην «κριτική χωρίς όνομα»; Υπήρξαν και υπάρχουν σημαντικές γυναίκες φιλόσοφοι; Γιατί δεν αναγνωρίζεται η συμβολή των γυναικών στην ιστορία των ιδεών και στην επιστημονική εξέλιξη όσο θα έπρεπε; Γιατί στο Πανεπιστήμιο δεν διδασκόμαστε το έργο των γυναικών φιλοσόφων;
-
Το διακύβευμα της πολιτικής και η επιστροφή της φιλοσοφίας
Τη Δευτέρα 5 Απριλίου 2021, στις 7 μ.μ., ο Σωκράτης Δεληβογιατζής, Καθηγητής Φιλοσοφίας (ΑΠΘ), μίλησε για τη διακινδύνευση της πολιτικής και τον ρόλο της φιλοσοφίας. Πρόκειται για την 8η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Σύμφωνα με τον ομιλητή, η εποχή μας δοκιμάζεται πολλαπλώς: έκλυση όλων των δεσμευτικών όρων σε έξεις και συμπεριφορές, επανατοποθέτηση κάθε αρχής και αξίας για τον κοινωνικο-πολιτικό άνθρωπο, απελευθέρωση μέσων και τρόπων πρόσκτησης γνώσεων με ταυτόχρονη υποχώρηση απαιτήσεων αισθητικής και ηθικής κανονιστικής. Όμως, το διακύβευμα δεν περιορίζεται μόνο στην οιονεί άυλη πτυχή του ανθρώπινου∙ εξικνείται και σε βασικές λειτουργίες και κινήσεις βιολογικού χαρακτήρα – του σώματος και που είμαστε…
-
Ηθική και πολιτική στη σκέψη του Δημόκριτου
Τη Δευτέρα 22 Μαρτίου, στις 7 μ.μ., ο Ηλίας Βαβούρας μίλησε για την ηθική και πολιτική στη σκέψη του Δημόκριτου. Πρόκειται για την 7η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Ο σύνδεσμος για το βίντεο της εκδήλωσης: https://www.youtube.com/watch?v=-UMBglONVBw Ο ανθρώπινος λόγος ενεργοποιείται σε κρίσιμο σημείο για την ανθρώπινη συνέχεια και δίδει μια σωτήρια τροπή στην ανθρώπινη ύπαρξη, την τροπή της πολιτικής συγκρότησης. Ο ανθρώπινος ορθολογισμός υπαγορεύει στον άνθρωπο την πολιτική δημιουργία και αίρει το αδιέξοδο της ανθρώπινης φύσης ενώπιον της φυσικής απειλής. Ο λόγος γίνεται η αιτία της πολιτισμικής δημιουργίας, αλλά ταυτόχρονα και η ίδια η πολιτισμική δημιουργία επιτρέπει στον ανθρώπινο λόγο μια…
-
Η θεραπεία στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τη σύγχρονη εποχή
Τη Δευτέρα 8 Μαρτίου 2021, στις 7 μ.μ., η κ. Ελένη Καλοκαιρινού μίλησε για τη θεραπεία στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και τη σύγχρονη εποχή. Πρόκειται για την 6η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Αρχικά, η προσκεκλημένη ομιλήτρια κ. Ελένη Καλοκαιρινού, Καθηγήτρια Φιλοσοφίας (ΑΠΘ), εξέτασε πώς πρωτοεμφανίσθηκε στην αρχαιότητα η ιατρική ως τέχνη, και πώς συνέλαβαν την ασθένεια (και, επομένως, την υγεία) οι πρώτοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, ιδίως οι Προσωκρατικοί, και στη συνέχεια οι Πλάτων, Αριστοτέλης και Ιπποκράτης. Στη συνέχεια, επικεντρώθηκε στον Πλάτωνα και στο πώς αντιλαμβανόταν την ασθένεια, και κυρίως τη θεραπεία από αυτήν, ως μια συνέργεια, δηλαδή, του ιατρού να επαναφέρει…
-
Νεοφιλελευθερισμός: η φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς και του δυνατού κράτους
Τη Δευτέρα 22 Φεβρουαρίου, στις 7 μ.μ., ο Βασίλης Γρόλλιος μίλησε για τον νεοφιλελευθερισμό ως τη φιλοσοφία της ελεύθερης αγοράς και του δυνατού κράτους. Πρόκειται για την 5η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Ο ομιλητής υποστήριξε ότι ο νεοφιλελευθερισμός αποθεώνει την ελεύθερη οικονομία και, δυστυχώς, πολύ συχνά συγχέεται με τον φιλελευθερισμό, που δεν είναι υπέρ της ελεύθερης οικονομίας αλλά του έντονου κρατικού παρεμβατισμού, προκειμένου το κράτος να υλοποιήσει μια συγκεκριμένη ιδέα αναδιανεμητικής δικαιοσύνης. Αυτήν ακριβώς την ιδέα οι νεοφιλελεύθεροι τη βλέπουν να έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη λογική της ελεύθερης οικονομίας, στο πλαίσιο της οποίας το κράτος πρόνοιας θα έχει σχεδόν…
-
Τα δικαιώματα των “άλλων”
Τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2021, στις 7 μ.μ., η κ. Φωτεινή Βάκη προσέγγισε φιλοσοφικά τα δικαιώματα των “άλλων”. Πρόκειται για την 4η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Η αντιμετώπιση του πρόσφυγα, του μετανάστη, του “ξένου” δεν δοκιμάζει μόνο την ηθική μας συνείδηση εν όψει συνανθρώπων που αιτούνται βοήθεια αλλά και τους ίδιους τους θεσμούς της δημοκρατικής μας πολιτείας. Τα όρια της εθνικής επικράτειας προκαλούν τον αναστοχασμό επί της ανα-νοηματοδότησης των ορίων της ίδιας της πολιτικής κοινότητας και της αναθεώρησης της ιδιότητας του πολίτη στην εποχή της κρίσης του εθνικού κράτους και των αντιφάσεών του. Ο “ξένος” που κείται στο εθνικό μας κατώφλι…
-
Τα ηθικά διλήμματα της πανδημίας
Η πανδημία της covid-19 δοκίμασε τα δημόσια συστήματα υγείας των χωρών, τις ικανότητες των κυβερνώντων στη διαχείριση κρίσεων, τις αντοχές του κόσμου ακόμα και αυτή την πίστη των θρησκευόμενων. Οι χρόνιες ανεπάρκειες των κρατικών υποδομών στον τομέα της υγείας, εξαιτίας των παρατεταμένων πολιτικών περικοπών και ιδιωτικοποιήσεων, σε συνδυασμό με την επικινδυνότητα του ιού, οδήγησαν τις κυβερνήσεις στη λήψη μέτρων που έπληξαν τις ατομικές ελευθερίες, το εργασιακό καθεστώς των πολιτών, την οικονομία, την παιδεία, την καθημερινότητα και την ψυχική υγεία. Ταυτόχρονα, η πανδημία έφερε στο προσκήνιο κεντρικά ερωτήματα της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας. Τι είναι σωστό και τι δεν είναι; Πώς πρέπει να ενεργήσω; Τι είναι η λεγόμενη «ατομική ευθύνη» και…
-
Η δημοκρατία σήμερα: προκλήσεις και φιλοσοφικές απαντήσεις
Τη Δευτέρα 11 Ιανουαρίου 2021, στις 7 μ.μ., ο Άρης Στυλιανού μίλησε για τη δημοκρατία, κάνοντας αναφορά στις αλλαγές του νοήματός της μέσα στον χρόνο. Πρόκειται για τη 2η εκδήλωση του κύκλου διαδικτυακών διαλέξεων με τίτλο “Η φιλοσοφία στην εποχή της κρίσης”. Ο σύνδεσμος για το βίντεο της εκδήλωσης: https://www.youtube.com/watch?v=VLuGdmpkL9c Αντί να θέσει το ουσιοκρατικό ερώτημα «τι είναι η δημοκρατία;», θεωρεί πως είναι προτιμότερο να διακρίνει τα χαρακτηριστικά της. Προκύπτει, έτσι, ένα κρίσιμο ζήτημα, που αφορά το εάν τα θεμέλια της δημοκρατίας είναι τα ίδια δημοκρατικά. Σήμερα, η πανδημία της Covid-19 και η διαχείρισή της αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε τους εαυτούς μας και την κοινωνία. Υπάρχει άραγε…
-
Καθημερινή φιλοσοφία
Το βιβλίο κυκλοφόρησε πριν από δύο εβδομάδες. Όπως σημειώνει ο συγγραφέας στην εισαγωγή του βιβλίου: «Το βιβλίο αυτό είναι μια μικρή εισαγωγή στη φιλοσοφία. Είναι λίγο διαφορετική από τις ‘ορθόδοξες’ εισαγωγές που είτε διατρέχουν την ιστορία της φιλοσοφίας, είτε αναλύουν μια σειρά από παραδοσιακά φιλοσοφικά προβλήματα, όπως ‘τι είναι γνώση’, ‘τι είναι ελευθερία’, ‘τι είναι η αλήθεια’ κ.λπ. Τέτοιες εισαγωγές υπάρχουν αρκετές, μερικές από τις οποίες προτείνονται και στη βιβλιογραφία. Ο σκοπός του ανά χείρας βιβλίου είναι να εισαγάγει τον αναγνώστη στη φιλοσοφία με έναν διαφορετικό τρόπο, μέσα από ερωτήματα πιο γνώριμα, πιο καθημερινά, και μέσα από ανθρώπινες ιστορίες που τα φέρνουν λίγο πιο κοντά μας. Με αυτό τον τρόπο…