Η (χαμένη) τέχνη της αλληλογραφίας

Πόσο χρόνο μπορούσε να αφιερώσει κάποιος στο παρελθόν για να γράψει ένα γράμμα; Θα μου πείτε ότι αυτό εξαρτάται από πολλά πράγματα. Ο Ρενέ Ντεκάρτ θα πρέπει να αφιέρωνε σημαντικό χρόνο για τη σύνταξη των επιστολών του, όπως φαίνεται από την εξαιρετική, από κάθε άποψη, έκδοση, που συγκέντρωσε μερικές από αυτές. Οι επιστολές του Ντεκάρτ είναι υπόδειγμα οξύνοιας, ευαισθησίας και λεπτοδουλεμένης γλώσσας. Στην ενότητα με τίτλο «Παρηγορητικές επιστολές» ο Ντεκάρτ απευθύνεται σε ανθρώπους που πενθούν την απώλεια αγαπημένου τους προσώπου.
Παραθέτω ένα απόσπασμα από την επιστολή προς τον Χόυχενς, 20 Μαΐου 1637:
«Μολονότι φοβόμουν για την υγεία σας ενόσω δεν τρώγατε και δεν ξεκουραζόσασταν για να υπηρετήσετε ο ίδιος την άρρωστή σας, σκεφτόμουν ότι θα διέπραττα ιεροσυλία αν προσπαθούσα να σας περισπάσω από ένα καθήκον τόσο ευσεβές και γλυκό. Αλλά τώρα που το πένθος σας δεν μπορεί πλέον να της χρησιμεύσει, δεν θα μπορούσε να είναι τόσο σωστό όσο πριν και κατά συνέπεια δεν θα μπορούσε να συνοδεύεται από αυτή τη χαρά και την εσωτερική ικανοποίηση που έπεται από τις ενάρετες πράξεις, κάνοντας τους σοφούς να βρίσκουν ευτυχία σε όλες τις περιστάσεις της τύχης. Γι’ αυτό, αν σκεφτόμουν ότι το λογικό σας δεν μπορεί να νικήσει το πένθος, θα σας ενοχλούσα καθώς θα ερχόμουν να σας βρω και θα προσπαθούσα με όλα τα μέσα να σας διασκεδάσω, επειδή δεν ξέρω άλλο γιατρικό για ένα τέτοιο δεινό. Δεν λογαριάζω εδώ την απώλεια που έχετε υποστεί καθόσον αφορά εσάς και καθόσον σας έχει στερήσει μια συντροφιά που υπεραγαπούσατε. Διότι νομίζω πως τα δεινά που πλήττουν εμάς τους ίδιους δεν είναι συγκρίσιμα με τα δεινά που πλήττουν τους φίλους μας και ενώ είναι αρετή να συμπονάς τις παραμικρές θλίψεις που έχουν οι άλλοι, είναι ένα είδος δουλείας να θλίβεσαι για οποιαδήποτε από τις δυσμένειες που μπορεί να μας στείλει η τύχη….».